Only For GOD ..

One and One Two, My Love is True;
Two and Two Four, My Love is Pure;
Three and Three Six, My Love is Fix;
Four and Four Eight, My Love is great;
Five and Five ten, My Love is only for one.

 
-- નિર્મળાબેન ચાંપાનેરીઆ

ઘરથી સ્મશાન સુધી ...

જીંદગીની રાહ પર ક્યારેક રમત રમ્યા તો ક્યારેક ભણ્યા,
ક્યારેક ખૂશી મળી તો ક્યારેક ગમ;
 
જ્યાં કોઇક મળ્યું અને છુટું પડ્યું,
કયારેક આનંદ થયો તો ક્યારેક દુઃખ;
 
ઘરથી સ્મશાન સુધીનો આવડો છે રસ્તૉ !!
 
-- નિર્મળાબેન ચાંપાનેરીઆ

સથવારો ...

મન હજુ ઝંખે છે એ જ સથવારો,
જ્યાં હર સબંધો સબંધની આરપાર છે;
 
તારા શબ્દનાં રણકારનો આભાસ છે,
બાકીનાં આયખામાં લાગણીનાં અશ્રુનૉ દીદાર છે;
 
રસ્તો અલગ અલગ છે,
પણ મકસદ તો એક જ છે;
 
અંતરથી વિસરવા તૈયાર છે,
બસ એક મુલાકાત હૈયા પાર છે;
 
-- નિર્મળાબેન ચાંપાનેરીઆ

મેરેજ પ્રસંગે યજ્ઞેશને ભેટ :

મમ્મી નો લાઙકવાયો તું,
પ્યાસ બુઝાવજે પ્રેમ તણી તું,
 
પપ્પા ની બની લાકઙી તું,
સજાવજે ઘઙપણ દઈ આધાર તું,
 
ભાઈનો તો હૈયા તણૉ હાર તું,
ના કરીશ કદી દિલથી અલગ તું,
 
દુનિયાનો અખુટ ભંડાર મેળવે તું,
તોય અલ્પ છે એ ત્રણે પ્રેમથી જ તો,
 
ખબર છે મને કદી ભૂલ ના કરે તું,
છતાં ધૂળ ના લાગે સમયની સાચવજે તું,
 
માંગણી છે આટલી જ એક માતની,
નથી ધન દોલત કે ગાડી કે મોટરની,
 
ચાવી છે સુખી થવાની જીંદગીની,
રાખી યાદ જીવન નૈયાને પાર કરજે તું.
 
-- નિર્મળાબેન ચાંપાનેરીઆ

ગાંઙો પતંગ અને IT કારકીર્દી ..

ગાંઙા પતંગ અને આપણી IT કારકીર્દીમાં થોઙોક જ ફરક છે.

ગાંઙા પતંગને સાચવતા આંગળીઓ કપાઈ જાય છે,
IT કારકીર્દીને સંભાળવા જતા સબંધો ઘવાઈ જાય છે.

ગાંઙો પતંગ કેમેય કરીને સચવાતો નથી અને,
IT કારકીર્દીને સચવવા માટે પણ મથામણ કરવી પડે છે.

ગાંઙા પતંગને પવન અને ઠુમકાની સતત જરૂર હોય છે,
IT કારકીર્દી પણ સમયાંતરે ઝાટકા આપતી જાય છે.

ગાંઙા પતંગ જોઙે કોઈ પેચ લેવા નથી માંગતુ,
IT કારકીર્દી જોઙે પણ કોઇ બાંધછોઙ કરવા નથી માંગતુ,

ગાંઙા પતંગથી છુટકારો મેળવી શકાય છે, પણ..
IT કારકીર્દીથી છુટકારો મેળવવો ખુબ જ અઘરો છે.

મારા દાદા ..

દરેક વાળ સફેદ અને સફેદ ધોતીવાળા, એ મારા દાદા હતા,
મને ઉપનામથી બોલાવી હંમેશા ખખઙાવતા, એ મારા દાદા હતા;

અંધારે ઉઠીને મંદિરમાં પૂજા કરવા જાતા, એ મારા દાદા હતા,
ખેતરમાં જાય ત્યારે ખભા ઉપર અને મંદિરમાં જાય ત્યારે ખોળામાં બેસઙતા, એ મારા દાદા હતા;

દર વર્ષે નવરાત્રિમાં ગામની વચ્ચે રૂઙો રૂઙો નો સાદ પાઙતા, એ મારા દાદા હતા,
"આગલી-માગળી તેલ પૂરાવો" ના નારા સાથે મને ફટાકઙા ફોઙતા શીખવાઙતા, એ મારા દાદા હતા;

બરઙામાં હાથ ફેરવી દરરૉજ મને ઉંઘાઙતા, એ મારા દાદા હતા,
સુખઙનાં હારની વચ્ચે હવે માત્ર જોવા મળતા, એ મારા દાદા હતા.

-- જિતેન્દ્રકુમાર નાયી

મારી આંખો એક ઙેમ, મારા આંસુ એક નદી ...

આંસુ રુપી નદી પ્રેમ માટે વહે છે,
આંખો રુપી ઙેમ તેને રોકવાનું કામ કરે છે,

અવિરત રહેતી નદી ક્યારેક ઘુઘવાય છે,
ક્યારેક ભાવવિભોર થઈને એ છલકાય છે,

પ્રેમ રૂપી નદીનાં વહેણ પાછા વળી જાય  છે,
ઉમળકાભેર આવેલી લાગણીઓ ક્યાંય તળીયે દબાઇ જાય છે,

દુનિયાની લાજે ડેમ પ્રેમ રૂપી નદી ને રોકે છે,
અંદર ને અંદર એ દબાયેલી, ખોવાયેલી લાગણીઓને શોધે છે,

જો આ પ્રેમ રૂપી નદીનો પ્રવાહ વહી જાય,
તો દુનિયાનો શોક-પષ્ચાતાપ સદાને માટે મટી જાય.

-- જિતેન્દ્રકુમાર નાયી

Everyone knows how to count but very few know ‘what to count ?’

મૈં આજ સિર્ફ મુહબ્બત કે ગમ કરુંગા યાદ, યહ ઔર બાત હૈ તેરી યાદ ભી આ જાયે.-

સંબંધો અને નસીબને કેટલો સંબંધ છે? નસીબદારની વ્યાખ્યામાં આપણે સંબંધોને કેટલા કાઉન્ટ કરીએ છીએ? સારા સંબંધોને સારા નસીબ કહેવા કે કેમ એ માણસ સંબંધોને કઈ નજરથી જુએ છે તેના પર આધાર રાખે છે. બધું જ હોય અને કોઈ ન હોય એ વ્યક્તિની વેદના બહુ જુદી હોય છે!

હમણાં એક શિક્ષકને મળવાનું થયું. તેમને વસ્તીગણતરીનું કામ સોંપાયું છે. તેમણે કહેલો એક અનુભવ સંબંધોની સંવેદનાથી ભરપૂર હતો. તેમણે કહ્યું, હું એક ઘરે ગયો. ચાલીસ વર્ષના એક માણસે દરવાજો ઉઘાડ્યો. થોડીવાર એ મારી સામે જોતો રહ્યો. મેં ઓળખાણ આપીને કહ્યું કે વસ્તીગણતરી માટે આવ્યો છું. તેણે મને આવકાર આપ્યો અને ઘરમાં બોલાવી સોફા ઉપર બેસાડ્યો. મેં પૂછ્યાં એ બધા જ સવાલોના તેણે સરસ રીતે જવાબ આપ્યા. મારું કામ પતાવીને ઊભો થવા જતો હતો ત્યાં એ માણસે મને કહ્યું કે, થોડીવાર બેસોને! એ મારા માટે જયુસનો ગ્લાસ ભરી લાવ્યો.

મને કહ્યું કે, કેટલા બધા દિવસો પછી મારા ઘરે કોઈ આવ્યું! કોઈના પગરવ વગર ઘણીવખત આપણે ઘરમાં જ ક્યાંક ભૂલા પડી ગયા હોય એવું લાગે! તેણે વાત આગળ વધારી. હું અહીં સાવ એકલો રહું છું. મલ્ટિનેશનલ કંપનીમાં જોબ કરું છું. અમારી કંપનીનાં લોકો વચ્ચે ઘરે આવવા- જવાના સંબંધો બહુ ઓછા છે. જરાક હસીને તેણે કહ્યું કે, અમારી કંપનીમાં પાર્ટીઓ થાય છે પણ હોટલમાં. ત્યારે ઘરે કોણ આવે? ન્યુઝપેપર વેન્ડર અને મિલ્કમેન સવારે ફ્લેટની બહાર છાપાં અને દૂધ મૂકી જાય છે. ઓફિસે જઉં પછી એક માણસ ઘરે આવીને ઘર સાફ કરી જાય છે. ઘરમાં હોઉં છું ત્યારે સાવ એકલો જ હોઉં છું. મને યાદ નથી કે છેલ્લે ઘરે મારી હાજરીમાં કોણ આવ્યું હતું!

બાકી મારે પ્રેમાળ પત્ની છે, સરસ મજાના બે સંતાનો છે. મા-બાપ છે. ભાઈ-બહેન છે. પણ એ બધા બંગાળમાં રહે છે. કેટલીક મજબૂરીના કારણે હું મારા ફેમિલીને અહીં નથી લાવી શક્યો. ટિપોય પર પડેલી તસવીર તરફ આંગળી ચિંધીને કહ્યું કે, મારી પત્ની અને બંને બાળકોનો ફોટો છે. એ માણસના મોઢામાંથી નીકળતાં દરેક શબ્દોમાં અજાણ્યો ભાર હતો. તેણે કહ્યું કે ચાર-પાંચ મહિને એ લોકોને મળવા જઉં છું. એ લોકોની સાથે હોઉં ત્યારે પણ સતત થયા રાખે કે હમણાં પાછો એકલો થઈ જઈશ. મને વિચાર આવ્યો કે, બગીચામાં કોઈ ન આવે તો ફૂલોને વેદના થતી હશે? કોઈ વ્યક્તિ વગરનું ઘર માણસને ‘કામચલાઉ જેલ’ જેવું લાગતું હશે? ઘરનો ખાલીપો માણસના દિલમાં અનુભવાતો હોય છે.  

બારણાં પાસે આવ્યો ત્યારે મેં એ માણસ સામે જોઈને કહ્યું, હું ભગવાનને પ્રાર્થના કરીશ કે કંઈક એવું થાય જેથી તમે તમારા પરિવાર સાથે રહી શકો. એ માણસની આંખો થોડીક ભીની થઈ હોય એવું લાગ્યું. સન્નાટો કેટલો અસહ્ય હોય છે તેનો અહેસાસ મને પહેલીવાર થયો. શિક્ષકે પછી વાત આગળ વધારી. એ દિવસે કામ પતાવીને હું ઘરે ગયો. ફળિયામાં રમતાં મારા બંને બાળકો મને જોઈને મારી પાસે આવીને મને વળગીને વાતો કરવા લાગ્યા. મારી પત્ની મારા માટે પાણીનો ગ્લાસ ભરીને લાવી.
પાણીનો ઘૂંટડો ગળે ઉતાર્યો ત્યારે મને થયું કે, હું ખરેખર ખૂબ લકી છું. મારાં લોકો મારી સાથે અને મારી પાસે છે. મેં ભગવાનનો આભાર માન્યો અને પેલા અજાણ્યા માણસ માટે ભગવાનને પ્રાર્થના કરી. એ દિવસથી મારા ઘરમાં મને એક ગજબના સુખનો અનુભવ થાય છે. પેલાં માણસ પાસે આમ જોઈએ તો બધું જ હતું, છતાં એની પાસે કંઈ જ ન હતું.

કોઈ ન હોય ત્યારે સંબંધોની ઝંખના તીવ્ર બની જતી હોય છે. બધાં હોય ત્યારે માણસને એની કદર હોતી નથી. ઘરના લોકોથી જેને નફરત હોય એવા લોકોએ પોતાના ઘરથી દૂર અને એકલા રહેતાં લોકો સાથે થોડાક કલાક રહેવું જોઈએ. એક યુવાનની પ્રેમિકા પડોશમાં જ રહેતી હતી. બંને એક સાથે જ મોટા થયાં. રોજ તોફાન, મસ્તી અને ઝઘડા. યુવાને કહ્યું કે હું રોજ એની મસ્તી કરીને એને હેરાન કરતો. એ રડવા માંડે ત્યાં સુધી તેને પરેશાન કરતો.  

મને બીજા શહેરમાં નોકરી મળી. એક મહિના પછી હું મારા ઘરે પાછો ગયો. મારી પ્રેમિકા મને મળી ત્યારે પહેલાં તો એ કંઈ જ બોલ્યા વગર મારી સામે હસી. મને યાદ આવ્યું કે હું આને રોજ કેવી રડાવતો હતો? મારી પ્રેમિકાની નજીક જઈ તેના બંને હાથ મારા હાથમાં લીધા. ખબર નહીં મને શું થયું પણ એના બંને હાથ વચ્ચે મોઢું રાખીને હું ધ્રૂસકે ધ્રૂસકે રડી પડ્યો. મારી પ્રેમિકાને કહ્યું, મેં તને ખૂબ રડાવી છે ને? કદાચ ઈશ્વર તેની જ મને સજા કરે છે! પ્રેમિકાએ કહ્યું કે, તારા વગરેય હું રોજ રડી છું! વિરહમાં જ પ્રેમનો સાચો અર્થ સમજાતો હોય છે.  

તમારા ઘરે કોઈ તમારી રાહ જોતું હોય તો માનજો કે તમે લકી છો, મિત્રોને તમારા વગર પાર્ટી અધૂરી લાગતી હોય તો માનજો કે તમે લકી છો, કંઈક અંગત વાત કરવી હોય અને તમારી પાસે વાત કરી શકાય એવી વ્યક્તિ હોય તો માનજો કે તમે લકી છો, રડવાનું મન થાય ત્યારે કોઈ ખભો હોય તો માનજો કે તમે લકી છો. ફિલ્મમાં કે નાટકમાં જતી વખતે એક જ નહીં પણ બે ટિકિટ લેવાની હોય તો માનજો કે તમે લકી છો, કોઈ તમારા આલિંગનને તરસતું હોય તો માનજો કે તમે લકી છો. જરાક શાંતિથી તમારી આજુબાજુમાં નજર કરો અને વિચાર કરો કે, હું કેટલો લકી છું!

-- Unknown

બંદર ઔર બંદરિયા ..

બંદરને લડકીસે દોસ્તી કી,
તો બંદરિયા રુઠ કર ચલી ગઈ,
વાપસ લૌટ કે બંદરને મનાયા, "તુ ક્યો મુજસે રુઠ ગઈ?
ઉસસે અછ્છી તો તુ હૈ , જો ઙાલી પે ઝુલતી હૈ ઔર ઝુલકર હમ કો ભી મઝાદેતી હૈ. "


-- NCC

બહોત પ્યારી હૈ બીવી ...

સાલી સે પ્યાર કરતા હું તો બીચ મે આતી હૈ બીવી,
દોસ્તો સે બાત કરતા હું તો જુઙ જાતી હૈ બીવી,

ઓફિસ સે દેર સે આઊ તો રુઠ જાતી હૈ બીવી,
વિકેન્ઙ પે ના ઘુમાઊ તો મુંહ મોઙ લેતી હૈ બીવી,

ઙાટુ તો બાત નહી કરતી હૈ બીવી,
ટીવી પે ન્યુઝ દેખુ તો કંપની નહિ દેતી હૈ બીવી,

ઍનિવર્સરી ભુલ જાઊ તો ખાના નહિ ખાતી હૈ બીવી, 
માયકે વાલોં કો ભુલ જાઊ તો ગુસ્સા કરતી હૈ બીવી,

ફિર ભી બહોત પ્યારી હૈ બીવી, ક્યોંકિ ...
 
પરિવાર કો સંભાલતી હૈ બીવી,
મેરા ખ્યાલ રખતી હૈ બીવી,

બિમાર હો જાઊ તો દવાઈ દેતી હૈ બીવી,
ઑફિસ સે આતે હી સ્વાદિષ્ટ ખાના પરોસતી હૈ બીવી,

મુવી મે કમ્પની દેતી હૈ બીવી,
પઢાઈ મે કમ્પની દેતી હૈ બીવી,

ખુદ સારા કામ કરકે ઘરખર્ચ કમ કરતી હૈ બીવી,
ખુદ જોબ કરકે ઘરકી આમદની બઢાને મેં હેલ્પ કરતી હૈ બીવી,

શાદી કરકે આયી હૈ બીવી, ઘરમે સબકી પ્યારી હૈ બીવી,
બીવી કે સિવા સાલી કહાં, સાલી કે સિવા દોસ્તાના કહાં ?

ઈસી લિયે દોસ્તોં, બહોત પ્યારી હૈ બીવી.

-- NCC & YC

અચાનક કોણ જાણે યાદ કેવી વાત આવી ગઇ ...

અચાનક કોણ જાણે યાદ કેવી વાત આવી ગઇ
દિવસ હોવા છતાં આંખોમાં માઝમ રાત આવી ગઇ
મળી કેવો ગયો ઉત્સાહ એ આશ્ચર્યથી ‘ ઘાયલ ’
ફરીથી જીવવાની જીવમાં તાકાત આવી ગઇ
ગાગર મહીં ઘૂઘવાતો સાગર થઇ શકું છું
સંસારમાં રહીને શાયર થઇ શકું છું
નહીં જેવો તોયે ઇશ્વર તારો જ અંશ છું હું
હું પણ અનેક રૂપે હાજર થઇ શકું છું
અમૃતથી હોઠ સહુના એઠા કરી શકું છું ,
મૃત્યુના હાથ પળમાં હેઠા કરી શકું છું ;
આ મારી શાયરી તો સંજીવની છે ‘ ઘાયલ ’
શાયર છું પાળિયા ને બેઠા કરી શકું છું.
નથી સામાન્ય આસવનો વિરલ રસનો કળશ છું હું
મથું છું હરપળે હળવો થવા મબલખ વિવશ છું હું
કાંઇ કહેવાય ના ક્યારે કયો પુરુષાર્થ અજમાવું
હજી જનમ્યો નથી એવા ભગીરથની ધગશ છું હું
 
-- અમૃત ઘાયલ

ખરાં છો તમે ..

ઘડીમાં રીસાવું , ખરાં છો તમે.
ઘડીમાં મનાવું , ખરાં છો તમે.
ન પૂછો કશું યે , ન બોલો કશું યે ,
અમસ્તા મુંઝાઓ , ખરાં છો તમે.
ન આવો છો મળવા , ન ઘરમાં રહો છો ,
અમારે ક્યાં જાવું , ખરાં છો તમે.
હતી ભાગ્યરેખા , ભુંસાઇ ગઇ.
નવી ક્યાંથી લાવું , ખરાં છો તમે.

જીવનના સાત પગલા

(1) જન્મ ———- એક અણમોલ સોગાદ છે , જે ભગવાનની ભેટ છે.
(2) બચપન —— મમતાનો દરિયો છે , પ્રેમથી ભરિયો છે , જે ડૂબી શક્યો તે તરિયો છે.
(3) તરુણાવસ્થા —- કંઇ વિચારો , કંઇ આશાઓ નો પહાડ છે , મેળવવાની અનહદ આશ છે , લૂટવાની તમન્ના છે.
(4) યુવાવસ્થા —— બંધ આંખોનું સાહસ છે , જોશછે … ઝનૂન છે , ફના થવાની ઉમ્મીદો છે , કૂરબાની ની આશાઓ છે , લૂટાઇ જવાની ખ્વાહિશ છે.
(5) પ્રૌઢાવસ્થા —– ખૂદને માટે કંઇ ન કરી શકતાં મેળવીને આપવાની પણ ખૂશી છે , કુટુંબ માટે કુરબાન થવાની જીજીવિશા છે.
(6) ઘડપણ ——– વિતેલા જીવનનો સરવાળો છે , મારા આપણાનો વહેવાર છે , જેવું વાવ્યું હતું તેવું લણવાનો સમય છે.
(7) મરણ ———– જીન્દગીની કિતાબ ખૂલશે , નાડીએ-નાડીએ કર્મ તૂટશે , પાપ-પૂણ્યનો મર્મ ખૂલશે , કર્મ-ધર્મનો હિશાબ થશે ,  સ્વર્ગ-નર્કનો માર્ગ થશે , પોતાનાનો પ્યાર છૂટશે. સાત પગલા પૂરા થશે …..
 
-- રશ્મિકા ખત્રી

જિન્દગી ની સચ્ચાઈ ...

સગાં સગાં સૌ શું કરો છો  ?  
સગાં તો સ્મશાનેથી પાછાં વળી જાય છે , સાચા સગાં છે જંગલના લાકડા જે સાથે બળી જાય છે.

છૂટે ના શ્ર્વાસ છેલ્લા ત્યાં સુધી સૌ આશા રાખે છે , દગા અને દુઆમાં લોકો ખૂબ વિશ્ર્વાસ રાખે છે.

ઉઘાડી આંખથી નિસ્બત છે દુનિયાને દોસ્તો , બાકી જરૂરતથી વધારે ઘરમાં કોણ લાશ રાખે છે.

મરનારની ચિતા પર એનો ચાહનાર કોઇ ચડતો નથી , કહે છે હું મરીશ પણ પાછળથી કોઇ મરતું નથી.

જુએ છે દેહને આગમાં બળતો પણ આગમાં કોઇ પડતું નથી , અરે , આગમાં તો શું પડે એની રાખને પણ કોઇ અડતું નથી.
 
પંખી સમજે છે કે ચમન બદલાયું છે , સિતારા સમજે છે કે ગગન બદલાયું છે , પણ સ્મશાનની ખામોશી ચીસો પાડે છે કે 
છે લાશ એની એ જ , ફકત કફન બદલાયું છે.
 
-અજ્ઞાત

પ્રેમ એટલે ...

પ્રેમ એટલે મોસમનો વરસાદ નહીં…
પ્રેમ એટલે વસંતનો શણગાર નહીં…
પ્રેમ એટલે-
પાનખર-રણે ઝઝૂમીને ફૂટી નીકળેલી એક કુંપળ…


પ્રેમ એટલે કૃષ્ણ જ નહીં…
પ્રેમ એટલે રાધા જ નહીં…
પ્રેમ એટલે-
કૃષ્ણની વાંસળીમાંથી રેલાતાં રાધાની ઊર્મિનાં સૂર…


પ્રેમ એટલે કહેવા જેવી વાત નહીં…
પ્રેમ એટલે સુંદર શબ્દોની લાશ નહીં…
પ્રેમ એટલે-
અંતરમાં થતો મૌન ઊર્મિનો મઘમઘાટ…

એ કશું કે’તી નથી !!

આંખ સમજે છે બધું પણ એ કશું કે’તી નથી,
આંખની સામે રહેલું રણ ફકત રેતી નથી.

કોઈ ત્યાં એવી રીતે આ વ્હેણને જોયા કરે,
કે નદી જેવી નદી આગળ પછી વ્હેતી નથી.

આંસુઓ થીજે પછી એનું વલણ બદલી જશે,
આંખ વ્હેતાં આંસુઓની નોંધ પણ લેતી નથી.

હા, ગઝલ કાગળ ઉપર લખવી પડે છે ઠીક છે,
પણ ગઝલ ક્યારેય તે કાગળ ઉપર રે’તી નથી.

આંખ સમજે છે બધું પણ એ કશું કે’તી નથી !!

કોશિશ તો કરો ...

ચાંદ ને તો દરેક લોકો ચાહે છે,
ક્યારેક સૂરજ ને ચાહવાની કોશિશ તો કરો;

સુખ તો દરેક લોકો માંગે છે,
ક્યારેક દુઃખ માંગવાની કોશિશ તો કરો;

પ્રેમ તો દરેક લોકો કરે છે,
ક્યારેક નફરત કરવાની કોશિશ તો કરો;

વચન તો દરેક લોકો આપે છે,
ક્યારેક નિભાવાની કોશિશ તો કરો;

હવામાં ઉડવાની દરેક લોકોની ઇચ્છા હોય છે,
ક્યારેક આ ધરતી પર પગ જમાવવાની કોશિશ તો કરો.

જિંદગીને તો દરેક લોકો ચાહતા હોય છે,
ક્યારેક મૌત ની પાસે જવાની કોશિશ તો કરો.

પોતાના માટે તો દરેક લોકો જીવતા હોય છે,
ક્યારેક બીજાના માટે જીવવાની કોશિશ તો કરો.


-- by Unknown

... તો ઘણું છે

વરસાય તો ઘણું છે,
બસ એટલુંક આજે વરસાય તો ઘણું છે,
ઝરમર જરા તરા તું ભીંજાય તો ઘણું છે.

આપી શકાય ઉત્તર; એ વાત તો પછીની
પહેલાં સવાલ એનો, સમજાય તો ઘણું છે.

કોલાહલોની વચ્ચે, આ કાનનું ગજું શું ?
ને ચીસ સાવ મૂંગી ! દેખાય તો ઘણું છે.

બેફામ હાસ્ય બાહર, સન્નાટા સાવ અંદર !
આવી સ્થિતિ તમારી, ના થાય તો ઘણું છે.

ઊડી રહ્યા છે ચોગમ, પંખી બનીને શબ્દો
થોડા ઘણાં ગઝલમાં, ડોકાય તો ઘણું છે.

ચાલ ફરી આ ...

ચાલ ફરી આ મોસમમાં પ્રેમના ગીત રચીયે,
થોડા વરસાદના ટીંપા ખોબે ભરી પ્રેમ-સાગર રચીયે,
વાદળી તણા કાગળ ઉપર છબી જોઇ તારી,
વાયરા પણ પ્રેમ ગીત ગાવા લાગ્યા,
ચાલ ફરી આ મોસમમાં પ્રેમના ગીત રચીયે......!!!!

-- by Unknown

એક નાનકઙૂ પંખિ ..

એક નાનકઙૂ પંખિ મુઝાય આ દુનિયા માં,
એનાથી ના રહેવાય આ દુનિયા માં,
દિવસ આખો રમ્યા કરૅ,
સાંજ પડૅ એ કરમાય આ દુનિયા માં,
એને કયાંય ગમે નહીં,
એકલું એકલું પસ્તાય આ દુનિયા માં,
એને એમ થયું કે કાશ! મારું પણ કોઈ હોય,
તો મારું પણ મન હરખાય આ દુનિયા માં,
આખરે તેને એક સાથી મળી ગયું,
હવે એ આનંદ માં ભીંજાય આ દુનિયા માં, 

-- by Unknown

માય સન્સ ફાધર -- વિજય દીનાનાથ ચૌહાણ, પૂરા નામ !

૨૦ મી સદીના બોલિવૂડના મહાનાયક અમિતાભ બચ્ચનની કારકિર્દીની ત્રણ મહાનતમ ફિલ્મો ‘દીવાર’, ‘ત્રિશૂલ’ અને ‘અગ્નિપથ’માં ‘એન્ટિ હીરો’ વિજયની પૈદાઈશ પાછળ એના જીવનમાં એના પિતાની ગેરહાજરી કારણભૂત છે. ‘દીવાર’માં એના ટ્રેડ યુનિયનિસ્ટ પિતા આનંદ વર્મા (સત્યેન કપ્પુ) સાથે બનાવટ થાય છે અને એ પરિવાર છોડી પલાયન થઈ છે. પાછળ રહી જાય છે વિજયના હાથ પરનું છૂંદણું : મેરા બાપ ચોર હૈ. ‘ત્રિશૂલ’માં અનૌરસ વિજય એના પિતા આર.કે. ગુપ્તા (સંજીવકુમાર)ને ધંધામાં બરબાદ કરીને માતા શાંતિને થયેલા અન્યાયનો બદલો લે છે, પણ કલાયમેક્ષમાં એ જ વિજય એના પિતાની જિંદગી બચાવવા મેદાને પડે છે. ‘અગ્નિપથ’માં વિજય બચપણમાં જ અનાથ થઈ જાય છે અને પિતાની આ હત્યાનો બદલો લેવા અને માતા સુહાસિની ચૌહાણના ગૌરવને પુનર્સ્થાપિત કરવા જાનની બાજી લગાવી દે છે. ‘શરાબી’માં પિતા-પુત્રના આ વિચિત્ર રિશ્તાનો ક્લાયમેક્ષ છે. ફિલ્મમાં વિકી (અમિતાભ) પિતા અમરનાથ (પ્રાણ)નું ઘર ત્યજી જાય છે ત્યારે પિતાનો હરીફ ગોવર્ધન દાસ (સત્યેન કપ્પુ) વિકીને પોતાની સાથે રહેવા આમંત્રણ આપે છે, જેથી અમરનાથને ‘જવાબ’ આપી શકાય. વિકી ત્યારે કહે છે, ‘ગોવર્ધન શેઠ, મેરે બાપ કો જવાબ દેનેવાલા આજ તક પેદા નહીં હુઆ હૈ ઔર વો જવાબ મેં અભી અભી ઉન કો દે કે આયા હૂં.’

ગ્રીક પુરાણકથામાં ઓડિપસ નામના એક રાજાનું પાત્ર છે, જે ભવિષ્યવાણી પ્રમાણે પોતાના જ પિતાનું ખૂન કરી નાખે છે. પ્રસિદ્ધ મનોવિશ્લેષક સિગમન્ડ ફ્રોઈડે આના પરથી ‘ઓડિપસ કોમ્પલેક્સ’ નામની થિયરી વિકસાવી હતી, જે અનુસાર દરેક સંતાન (પુત્ર)માં એના પિતા વિરુદ્ધ વિદ્રોહની એક ભાવના હોય છે. ફ્રોઈડની આ થિયરી જરા આત્યંતિક હતી પણ ફ્રોઈડની એક વાત સાચી હતી કે ‘બચપણ’માં પિતાના સંરક્ષણથી વધુ મહત્ત્વની જરૃરિયાત બીજી કોઈ હોતી નથી.

માતા અને પિતા... આ બેમાંથી માતા વિશે બહુ લખાયું છે. માતા અને એના સંતાન વચ્ચેનો સંબંધ ‘ડાયરેક્ટ’ ગણાય છે, કારણ કે માતા સંતાનને નવ મહિના કોખમાં ધારણ કરે છે અને પૂરા સંરક્ષણ સાથે એને આ દુનિયામાં પ્રવેશ કરાવે છે. પિતાનો સંબંધ ‘ઇનડાયરેક્ટ’ છે. એક સંતાન માતા થકી આંખ ખોલે છે અને એનો પહેલો શબ્દ ‘મા’ હોય છે. (જગતની તમામ ભાષાઓમાં માતા અથવા મધર શબ્દ ‘મ’ અક્ષરથી જ શરૃ થાય છે) સંતાન માટે પિતા લગભગ ગેરહાજર હોય છે. ત્યાં સુધી કે પિતા કોઈ પણ હોઈ શકે પણ માતાની આઈડેન્ટિટી સુનિશ્ચિત હોય છે.

આ જ કારણસર માતૃત્વનાં ગુણગાન ગવાયાં છે જ્યારે પિતૃત્વ લગભગ હાંસિયામાં રહ્યું છે. પણ આધુનિક વિજ્ઞાન અને માનસશાસ્ત્રની દુનિયામાં હવે નવી સચ્ચાઈ સામે આવી રહી છે. કેનેડિયન લેખિકા, કવિ અને નારીમુક્તિ ચળવળની અગ્રણી માર્ગારેટ એટવૂડની નવલકથા ‘કેટ્સ આઈ’માં ઈલીન રિસ્લે નામની ચિત્રકારના બચપણની વાર્તા છે, એમાં એક સ્થળે એ કહે છે, ‘‘દરેક પિતા દિવસે અદૃશ્ય હોય છે.’ દિવસ પર માતાની માલિકી હોય છે અને પિતા રાતે જ બહાર આવે છે. અંધકાર પિતાઓને ઘરે લાવે છે, એક એવા પાવર સાથે જેનું વર્ણન અશક્ય છે. પિતાઓ વિશે જે કહેવાયું છે તે ઘણું ઓછું છે.’’

પેન્સીલ્વેનિયાની પેન  સ્ટેટ યુનિર્વિસટીના સમાજશાસ્ત્ર અને ફેમિલી સ્ટડીઝની પ્રોફેસર વલેરી કિંગ એના એક તાજા સંશોધનમાં કહે છે કે સંતાનની શૈક્ષણિક સિદ્ધિ, એના વ્યવહાર-વર્તન અને જિંદગીમાં કંઈક કરવાની આવડતમાં પિતાની ભૂમિકા બહુ મહત્ત્વની છે. આમ પણ એક જાણીતી બાબત એ છે કે દરેક સંતાન માટે એનો પિતા જ એનો આદર્શ, એનો હીરો હોય છે, એનો ગુરુ હોય છે અને દરેક સંતાન એના આદર્શ કરતાં, એના ગુરુ કરતાં આગળ જવા ઇચ્છે છે. પિતા સામે સંતાનના વિદ્રોહની ફ્રોઇડિયન થિયરી સાચી માની લઈએ તોય એનું મૂળ ‘ઓડિપસ કોમ્પલેક્ષ’માં નહીં પણ ભારતીય ગુરુ-શિષ્ય પરંપરામાં છે, જ્યાં શિષ્ય હંમેશાં ગુરુથી સવાયો થાય છે અને એમાં જ ગુરુની પણ સાર્થકતા છે.

સમાજમાં અને ઇતિહાસમાં માતૃત્વની સરખામણીમાં પિતૃત્વની અન્યાયની હદે ઉપેક્ષા થઈ છે. પૃથ્વીની અથવા ભૂમિની સરખામણી માતા સાથે થાય છે, કારણ કે એ ફળદ્રુપ છે. પરંપરાગત રીતે રશિયામાં ‘મધર રશિયા’ શબ્દનું ચલણ હતું અને ત્યાંથી જ વતન અથવા હોમલેન્ડ માટે મધરલેન્ડ કે પછી માતૃભૂમિની ધારણા આવી છે. ફાધરલેન્ડ અથવા પિતૃભૂમિ શબ્દ જર્મની માટે જ વપરાયો છે. અને હિટલરના કારણે એ બદનામ પણ થઈ ગયો છે. જર્મન રાષ્ટ્રગીત ‘ધ સોંગ ઓફ જર્મની’માં શબ્દો છે : યુનિટી એન્ડ જસ્ટિસ એન્ડ ફ્રીડમ ફોર ધ જર્મન ફાધરલેન્ડ... ફુલરીશ ઇન ધિસ ફોર્ચ્યુન્સ બ્લેસિંગ, ફ્લરીશ જર્મન ફાધરલેન્ડ!’

રાષ્ટ્રવાદના પ્રખર અભ્યાસુ યુનિર્વિસટી ઓફ વિસ્કોનસીન-મેડિસનના ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ જીઓગ્રાફીના પ્રોફેસર રોબર્ટ જે. કૈસર દલીલ પેશ કરે છે કે વતન સાથે અંગત સંબંધને વ્યક્ત કરવા લોકો ‘મધરલેન્ડ’ની ધારણાનો આધાર લે છે, પણ કટોકટીનો સમય આવે ત્યારે ‘ફાધરલેન્ડ’ શબ્દનો પ્રયોગ થાય છે. જર્મનીનો ઇતિહાસ કંઈક આવો જ છે. ૧૮૦૦ની શરૃઆતમાં નેપોલિયન બોનાપાર્ટે જર્મનીનો કબજો લઈ લીધો ત્યારે જર્મન લોકોએ ‘ફાધરલેન્ડ’ શબ્દ વાપર્યો હતો. આ જ સમયે (૧૮૧૩)અર્નેસ્ટ મોર્ટીઝ અર્નડ નામના કવિએ ‘ઝ જર્મન ફાધરલેન્ડ’ નામની કવિતા લખી હતી.

માર્ગારેટ એટવૂડ કહે છે તેમ જ્યારે કટોકટી આવે, જ્યારે અંધકાર છવાઈ જાય, જ્યારે અસલામતીનો અહેસાસ થાય ત્યારે પિતા સંરક્ષક તરીકે વહારે આવે છે. માતાની ભૂમિકા ગર્ભધારણથી લઈને જન્મ અને બચપણ સુધી હોય છે. સંતાનમાં જ્યારે સમજદારી ફૂટે છે, દુનિયાની ક્રૂરતા સામે આવે છે, બચપણનું સુરક્ષાનું અબુધ કવચ ખુલ્લું થઈ જાય છે અને સમજણની અસુરક્ષા સતાવવા લાગે છે ત્યારે માતાની ભૂમિકા ઘટવા લાગે છે અને પિતાનો રોલ ફોકસમાં આવવા લાગે છે. જિંદગી કવિતા અને રોમાન્સ અને હાલરડાં અને ખ્વાબોની બનેલી નથી પણ નક્કર સંઘર્ષો અને લડાઈઓથી ભરેલી છે, એ હકીકતનું ભાન પિતા કરાવે છે.

‘ટાઈમ્સ ઓફ ઇન્ડિયા’ના મશહૂર સંપાદક ફ્રેન્ક મોરાયસના પુત્ર અને કવિ ડોમ મોરાયસનું બચપણ માતાના પાગલપનમાં ગુજર્યું હતું. ડોમ જિનિયસ હતો. ૧૦ વર્ષની વયે એણે તમામ રશિયન ક્લાસિક નવલકથાઓ વાંચી નાખી હતી. ૧૨ વર્ષની વયે એ કવિતા લખતો થઈ ગયો. ૧૫ વર્ષની વયે પ્રસિદ્ધ બ્રિટિશ કવિ ડબલ્યુ. એચ. ઓડેન ડોમની કવિતા વાંચતા હતા. ૧૯મા વર્ષે એનો પ્રથમ કવિતાસંગ્રહ પ્રગટ થયો. ૧૯૬૮માં ડોમની ઉંમર ૩૦ વર્ષની હતી અને એણે આત્મકથા લખી નાખી : માય સન્સ ફાધર. એક ઇન્ટરવ્યૂમાં ડોમ કહેવાનો હતો, ‘મને કોઈ શિખવાડે તે પહેલાં હુું મારા પિતાના ટાઈપરાઈટર પર એક આંગળી વડે ટાઈપિંગ કરતાં શીખી ગયો હતો અને એ ટેવ હજુય યથાવત્ છે.’ કહેવાની જરૃર નથી કે ‘માય સન્સ ફાધર’ એક ક્લાસિક આત્મકથા છે.

સંતાનોના જીવન પર પિતાનો પ્રભાવ યશસ્વી હોય છે. એ પિતા પછી ભલે એક નિષ્ફળ પતિ હોય કે બદદિમાગ ઈન્સાન હોય. આપણે વાત ફિલ્મોથી શરૃ કરી હતી. અંતે પાછા ત્યાં જ જઈએ. દુનિયાની કોઈ પણ સિનેમામાં માત્ર હિન્દી સિનેમા જ એવી છે જ્યાં કપૂર પરિવાર સતત ચોથી પેઢીએ લીડ એકટર તરીકે કામ કરે છે. કપૂર પરિવારમાં માતાઓ લગભગ ઓજલ છે. બચ્ચન પરિવારમાં અમિતાભે એકથી વધુ વખત એના ‘બાબુજી’ના પ્રભાવની વાત કરી છે. તેજી બચ્ચન લગભગ ઓજલ છે. અભિષેક આ જ કહાની આગળ ધપાવે છે અને જયા બચ્ચન લગભગ ઓજલ છે.

દેઓલ પરિવારમાં બે માતાઓ (પ્રકાશ અને હેમા) છે પણ પિતા ધર્મેન્દ્રનો સ્ટેમ્પ સંતાનો પર સ્પષ્ટ છે. નરગિસ એના સમયમાં સુનીલ દત્ત કરતાં મોટી સ્ટાર હતી, પણ દીકરા સંજય દત્તનાં સુખ-દુઃખમાં પહાડ જેવો ટેકો તો પિતા તરફથી જ મળતો.

માતા જિંદગી આપે છે, પણ જિંદગી જીવવાનું પિતા તરફથી આવે છે. પછી એ બચ્ચન હોય કે સડક પર જૂતાં સીવતો મોચી. ‘મેં આજ ભી ફેંકે હૂએ પૈસે નહીં ઉઠાતા’ એ ખુદ્દારી પણ પ્રામાણિક પિતા ટ્રેડ યુનિયનિસ્ટ આનંદ વર્માના જીન્સમાંથી જ આવે છે. પિતા ગુરુ છે અને સંતાન શિષ્ય. ‘રામાયણ’ના રામ કૌશલ્યા અને કૈકેયી વચ્ચે ફસાય છે, પણ એમનું જીવનદર્શન દશરથથી ઘડાય અને મંજાય છે. ‘અગ્નિપથ’ના માસ્તરના દીકરાનો આ સંવાદ ફરી કાને પડે તો ધ્યાનથી સાંભળજો : “વિજય દીનાનાથ ચૌહાણ, પૂરા નામ! બાપ કા નામ દીનાનાથ ચૌહાણ, મા કા નામ સુહાસિની ચૌહાણ, ગાંવ માંડવા, ઉંમર છત્તીસે સાલ...”

- રાજ ગોસ્વામી (Sandesh 20/June/2010)

મારા પિતાશ્રી - મારી લાઈફ લાઈનઃ

એક મુઠી ઉચેરા અદ ના આદમી કાળ ના ગર્ત મા હમેશા માટે વિલિન થઈ ગયા. ૧૬-જુન્-૨૦૧૦ ના રોજ બુધવારે સવારે ૯ વાગ્યે ને ૧૧ મિનિટે એમણે આ વિશ્વમા છેલ્લો શ્વાસ લિધો અને હમેશા માટે પોઢી ગયા.

અચાનક એવુ લાગ્યુ કે મારી અને મારા પરિવાર ની લાઈફ લાઈન હમેશા માટે ખોવાઈ ગઈ, ઘર ખાલી ખાલી ભાસવા લગ્યુ. જેમના ભરોસે હુ ટેન્શન મુક્ત થઈને આભમા વિહરતો હતો, સફળતાના શિખરો ભણૈ દોટ મુકતો અને તેમને પામી ને ખુશિઓ વહેચતો હતો, સાથે ખુશિઓની ઉજવણૈ કરતા હતા, જિન્દગીમા આગળ વધવાની પ્રેરણા મેળવતા હતા તેઓ હવે નથી રહયા. તેમણે આપેલી શિખ અને સન્સકારોનુ ભાથુ મારા આ જિવનમા મને ઍમના તરફથી મળેલી અમુલ્ય ભેટ છે, જેના સહારે આ જિન્દગીની સફર સફળતાપુર્વક પુરી કરવા કટિબધ્ધ બન્યો છુ.

દર વર્શે જુન મહિનાના ૩ જા રવિવારને ફાધર્સ ડે તરીકે ઉજવવામા આવે છે. દર વર્શ ની જેમ આજે પણ હુ ભારત ના સમય મુજબ મારા પાપા ને ફધર્સ ડે ની વિશ કરવા   માગુ છુ, પણ તેઓ સાભળવા માટે હયાત્ નથી એ રિયલાઈઝ થતા જ હૈયુ દ્રવિ ઉઠે છે.

પ્રભુ તમારા આત્મા ને શાન્તિ અને ઉચ્ચ ગતિ આપે એજ પ્રાર્થના.

આ સાથે જ સન્ત પુનિતના કંઠે ગવાયેલી આ પન્કિતીઓ આહિ અભ્યર્થના રુપે રજુ કરુ છુઃ

"
ભૂલો ભલે બીજું બધું, મા બાપને ભૂલશો નહી..!
અગણિત છે ઉપકાર એના, એહ વિસરશો નહી..!

પથ્થર પૂજ્યા પૃથ્વી તણા, ત્યારે દીઠું તમ મુખડું,
એ પુનિત જનનાં કાળજાં, પથ્થર બની છુંદશો નહી..!

કાઢી મુખેથી કોળીયા, મ્હોંમાં દઈ મોટા કર્યા,
એ અમૃત તણાં દેનાર સામે, ઝેર ઉગળશો નહી..!

લાખો લડાવ્યાં લાડ તમને, કોડ સૌ પુરા કર્યા,
એ કોડના પુરનારના, કોડ પુરવા ભૂલશો નહી..!

લાખો કમાતા હો ભલે, મા બાપ જેથી ના ઠર્યા,
એ લાખ નહિ પણ રાખ છે, એ માનવું ભૂલશો નહી..!

સંતાનથી સેવા ચાહો, સંતાન છો સેવા કરો,
જેવું કરો તેવું ભરો, એ ભાવના ભૂલશો નહી..!

ભીને સૂઈ પોતે અને, સુકે સુવડાવ્યા આપને,
એ અમીમય આંખને, ભૂલીને ભીંજવશો નહી..!

પુષ્પો બિછાવ્યાં પ્રેમથી, જેણે તમારા રાહ પર,
એ રાહબરના રાહ પર, કંટક કદી બનશો નહી..!

ધન ખરચતાં મળશે બધું, માતા પિતા મળશે નહી..!
પળ પળ પુનિત એ ચરણની, ચાહના ભૂલશો નહી..!
"

-- તમારા પુત્રો (યગ્નેશ અને ચિત્રાન્ગ્).

Humour : DO MEN REMEMBER ANNIVERSARIES?

A woman awakes during the night to find that her husband was not in their bed.

She puts on her dressing gown and goes downstairs to look for him.

She finds him sitting at the kitchen table with a hot cup of coffee in front of him. He appears to be in deep thought, just staring at the wall.

She watches as he wipes a tear from his eye and takes a sip of his coffee.

'What's the matter, dear?' she whispers as she steps into the room, 'Why are you down here at this time of night?'

The husband looks up from his coffee, 'I am just remembering when we first met 20 years ago and started dating. You were only 16. Do you remember back then?' he says solemnly.

The wife is touched to tears thinking that her husband is so caring, so sensitive.

'Yes, I do' she replies.

The husband pauses. The words were not coming easily.

'Do you remember when your father caught us in the back seat of my car?'

'Yes, I remember!' said the wife, lowering herself into a chair beside him.

The husband continues. 'Do you remember when he shoved the shotgun in my face and said, 'Either you marry my daughter, or I will send you to jail for 20 years?'

'I remember that too' she replies softly.

He wipes another tear from his cheek and says...

'I would have been released today.'

Humour : A Guju at Heathrow...Hilarious!!

At Heathrow airport, an announcement goes out over the Public Address system:
'Mr.Rand Chod Kar Sandaas !
Mr. Rand Chod Kar Sandaas - please report to the Reception desk'.

Ranchhodbhai Karsandas, who has just arrived from Surat, goes red with
anger. He goes to the reception, and shouts loudly to the English
receptionist.

The following conversation must go into the history books of cock-ups:

Ranchhodbhai: 'Madar Chod ! I am Ranchhod.... .... '

Receptionist: 'Mr. Madar Chod Rand Chod ? Sir, that is not the name I
have here.. I have Mr. Rand Chod Kar Sandaas..... .....'

Ranchhodbhai: 'Arrey Bhenchod ! I am NOT Madar chod !!!'

Receptionist: 'So are you Mr. R.A. Ben or Mr. R.A. Chod ? Is your
surname Ben or Chod ?'

Ranchhodbhai: (now really really pissed off) 'Chootia teri ! I am
Ranchhod.... ....'

Receptionist: 'Excellent sir, so who is Chootia Teri then ???'

Whereupon, a Chinese gentleman ambles up to the Reception and asks: 'Were you
calling me ?'

Receptionist: 'Now, who are you?'

Chinese: 'I am Choo Tia.....'

Ranchhodbhai decides to fly back to Surat!!!

*****

એક છોકકરાએ સીટીનો હિંચકો બનાવીને...

એક છોકકરાએ સીટીનો હિંચકો બનાવીને છોક્કરીને કીધું, લે ઝૂલ,

પછી છોક્કરાએ સપનાનું ખીસ્સુ ફંફોસીને સોનેરી ચોકલેટ કાઢી રે,
ને છોક્કરીની આંખમાંથી સસલીના ટોળાએ ફેંકી ચીઠ્ઠીઓ અષાઢી રે,
સીધ્ધી લીટીનો સાવ છોક્કરો, તે પલળ્યો ને બની ગયો બે-ત્રણ વર્તુળ

છોક્કરીને શું એ તો ઝૂલી, તે એને ઘેર જતા થયું સહેજ મોડું રે,
જે કંઈ થવાનું હતું એ છોક્કરાને થયું, એના સાનભાન ચરી ગયું ઘોડું રે,
બાપાની પેઢીએ બેસીને રોજ-રોજ ચોપડામાં ચીતરતો ફૂલ…

- રમેશ પારેખ (Parthiv Gohil collection)

ગુજરાતી ગૌરવ ગાથા...

આપણે ગુજરાતીઓ ...

હોટેલમાં કોઈ ચા મંગાવે અને ચામાં માખી પડે તો શું થાય…. ?

(1) ચોખ્ખાઈનો આગ્રહી બ્રિટિશર ચા પીધા વગર ભરેલો કપ તરછોડીને જતો રહે.

(2) 'કેર-ફ્રી' સ્વભાવવાળો અમેરિકન ચામાંથી માખી કાઢી ચા પી જાય.

(3) 'ચાલુ' સ્વભાવવાળો ઓસ્ટ્રેલિયન ચા ઢોળી કપ લઈને જતો રહે.

(4) 'ચિત્ર-વિચિત્ર' ખાનારો ચીનો માખી ઊપાડીને ખાઈ જાય.

આ સમયે એક 'મહાન વ્યક્તિ' ત્યાં હાજર હોય તો એ શું કરે ખબર છે? એ 'મહાન' વ્યક્તિ બ્રિટિશર પાસેથી તરછોડેલી ચાના પૈસા લે. એણે તરછોડેલી ચા અમેરિકનને વેચી દે, કપ ઓસ્ટ્રેલિયનને વેચી અને અને માખી ચીનાને વેચી દે! બધાના પૈસા ખિસ્સામાં મૂકી ઘર ભેગો થઈ જાય. આ સોલિડ ગણતરીબાજ મહાન વ્યક્તિ એટલે કોણ ખબર છે ? આ અદ્દભુત, જોરદાર મહાનુભાવ એટલે 'ગુજરાતી' !

આખી દુનિયામાં 'વર્લ્ડ બેસ્ટ વેપારી' નો જેને એવોર્ડ મળેલો છે, તે છે – હું, તમે અને આપણે બધા – 'ગુજરાતીઓ', પણ આપણે માત્ર વેપારી જ નથી, વેપારીથી પણ વિશેષ છીએ. આપણો સ્વભાવ, આપણી આદતો, આપણી ખાસિયતો આપણને બીજાથી નોખાં અને જુદાં બનાવે છે. તો ચાલો આપણે ગુજરાતીઓ કેવા છીએ એની ચર્ચા આજે એરણ ઉપર ચઢાવીએ.

આપણા ભારત દેશનો નકશો જુઓ તો એમાં પશ્ચિમ છેડે હસતાં મોઢાના આકારવાળું રાજ્ય દેખાશે. આ હસતું મોઢું એટલે આપણું ગુજરાત અને તેમાં વસતા સાડા પાંચ કરોડ હસતાં મોઢા એટલે આપણે ગુજરાતીઓ, પણ ગુજરાતીઓ માત્ર ગુજરાતમાં જ વસે છે તે માનવું ભૂલભરેલું છે. ગુજરાતીઓ આખી દુનિયામાં બધે જ ફેલાયેલા છે અને બધી જ જગ્યાએ ધંધો કરી 'બે પૈસા' કમાઈ રહ્યા છે.

વિશ્વપ્રવાસે નીકળવાના શોખીન ગુજરાતીઓમાનો કોઈ સહારાનું રણ જોવા જાય અને ત્યાં તેને ચાની કીટલી ચલાવતો ગુજરાતી મળી જાય તેવું બને ખરું! પેંગ્વિન કે સફેદ રીંછ ઉપર રિસર્ચ કરતો વૈજ્ઞાનિક એન્ટાર્કટિકામાં જાય ત્યારે ત્યાં તેને આઈસ્ક્રીમ પાર્લર ચલાવતો ગુજરાતી મળી જાય એવું પણ બને.

'મનીમાઈન્ડેડ' તરીકે જાણીતા ગુજરાતીઓનો પૈસા કમાવાનો ગાંડો શોખ તેમને દુનિયામાં બધે જ લઈ જાય છે (કાયદેસર કે ગેરકાયદેસર !). તેમાંય ફોરેન જવા માટે ગુજરાતીઓનો સૌથી ફેવરિટ દેશ હોય તો અમેરિકા. જેમ વૈજ્ઞાનિકોને મંગળ કે ચંદ્ર પર જવાનું વળગણ હોય છે તેમ ગુજરાતીઓને કોઈ પણ રીતે અમેરિકા વટી જવાનું વળગણ હોય છે. ત્યાં જઈને ભલે 'કંઈ પણ' કરવું પડે પણ તે માટે તેઓ અહીંયા 'કંઈ પણ' કરવા તૈયાર હોય છે. કેટલાક તો માણસમાંથી 'કબૂતર' બનવા તૈયાર થઈ જાય છે... આ 'કબૂતરો' નું અંતિમ લક્ષ્ય ડૉલરનું ચણ ચણવાનું હોય છે. (કેમકે, એક ડૉલર બરાબર પચ્ચાહ રૂપિયા થાય ને ભઈ!) આને જ રિલેટેડ આપણી એક બીજી આદત પણ છે..

આપણને આપણી ગુજરાતી ભાષા કરતાં અંગ્રેજી ભાષાનું સોલિડ વળગણ છે. યુ નો, આપણે બધા સેન્ટેન્સમાં વિધાઉટ એની રિઝન ઈંગ્લિશ વર્ડઝ ઘૂસાડી દઈએ છીએ. ગમે તેવું ખોટું અને વાહિયાત અંગ્રેજી બોલનારાઓને આપણે બહુ હોશિયાર ગણીએ છીએ. ગુજરાતી સારું બોલતા ના આવડતું હોય તો ચાલે પણ બકવાસ અંગ્રેજી બોલતા તો આવડવું જ જોઈએ તેવો આપણને ભ્રમ પેસી ગયો છે. બે-ચાર ગુજરાતીઓ ક્યાંક ભેગા થાય તો તેમને અંગ્રેજી બોલવાનો એટેક આવે છે. કેટલાક તો અંગ્રેજી છાંટવાળું પહોળાં ઉચ્ચારોવાળું ગુજરાતી બોલતા હોય છે અને તેનો ગર્વ અનુભવે છે.

(ઓ…કખે…ગાય્ઝ એન્ડ ગા…લ્ઝ….હું છું…ત...મા…રો….. દો…સ્ત…ઍન્ડ…હો..સ્ટ… વિનુ…વાહિયાત…. ઍન્ડતમે લિસન કરી રહ્યા છો…રેડિયો ચારસો વીસ…. ઈ…ટ…સ…રો…કિં…ગ…)

આવી રીતે ગુજરાતી ભાષાના 'સિસ્ટર મેરેજ' કરવા બદલ રેડિયો જોકીઓ અને ટીવી પ્રોગ્રામના એન્કરોને તો ખાસ શૌર્યચંદ્રક આપવો જોઈએ. સરસ-મજાની વિપુલ પ્રમાણમાં શબ્દભંડોળ ધરાવતી આપણી માતૃભાષા ગુજરાતીની સૌથી વધુ અવગણના કરતાં હોય તો તે આપણે પોતે જ છીએ. (અંગ્રેજી શીખવામાં કંઈ જ વાંધો નથી, પણ ગુજરાતી ભાષાને બગાડો એ ખોટું ને, ભઈ ?!)

પરદેશી, પરદેશી ભાષા અને તેની સાથે પરદેશના ખોરાકનું પણ ગુજરાતીઓને અજબ-ગજબનું વળગણ છે. આપણે ત્યાં જે ચાઈનીઝ ખવાય છે તેવું જો કોઈ પણ ચીનો ચાખી લે તો આપઘાત જ કરી લે ! સવાસો કરોડ ચીનાઓમાંથી કોઈએ ક્યારેય ના ખાધી હોય તેવી એક ચાઈનીઝ વાનગી અહીંયા મળે છે. એ છે 'ચાઈનીઝ ભેળ'. આપણે ઈટાલીના પિઝાના પણ આવા જ હાલ કરી નાખ્યા છે. મજાની વાત એ છે કે આપણે ત્યાં ઈટાલિયન પિઝાની સાથે જૈન પિઝા અને ફરાળી પિઝા મળે છે! અને તમને કહી દઉં બોસ, હવે મેક્સિકન અને થાઈ ફૂડનો વારો છે! થોડા જ વખતમાં આપણે ત્યાં મેક્સિકન મેંદુવડા અને થાઈ ઠંડાઈ મળતી થઈ જશે. (ટૂંકમાં આપણે વિશ્વની કોઈ પણ વાનગીનું ગુજરાતીકરણ કરવા માટે સક્ષમ છીએ, હોં ભઈ !)

સૌથી વધારે તેલથી લથબથ વાનગીઓ આરોગવાના શોખીન ગુજરાતીઓ ખાવાની સાથે 'પીવા'ના પણ શોખીન છે. આ 'પીવા'નું એટલે શું તે કોઈને સમજાવવાની જરૂર નથી. દારૂબંધી હોવા છતાં પણ અહીંયા ખૂબ 'પીવાય' છે. દૂધવાળા અને શાકવાળાની જેમ દરેક પીનારાનો પોતાનો અંગત સપ્લાયર હોય છે; જે હોમડિલિવરી કરી જાય છે. પીવું એ ગુજરાતીઓ માટે મોટું થ્રીલ છે, જેની સાથે આપણે વીરતાનો ભાવ જોડી દીધો છે. ધોનીને આઠ લિટર દૂધ પીધા પછી જેટલો ગર્વ ન થાય તેટલો આપણને બે પેગ પીધા પછી થતો હોય છે. ગુજરાતીઓ અને તેમના પીવાના શોખ પર લખવા બેસીએ તો એક અલગ લેખ લખવો પડે એટલે આ મુદ્દાને અહીંયા જ બોટમ્સ અપ કરી દઈએ.

ગુજરાતીઓનો જીવનમંત્ર છે ખઈ-પીને સૂઈ જવું. ઘણા તો બપોરે ખાધા પછી ચાર કલાક માટે કામ-ધંધા બંધ કરીને આડા પડખે થઈ જતા હોય છે. ગુજરાતીઓની રાતની સૂવાની એક ખાસિયત તો અદ્દભુત છે. આપણે ધાબે-અગાશીમાં સૂવાના શોખીન છીએ.

ઉનાળો શરૂ થતાં વેંત રાત્રે સાડા આઠ-નવ વાગ્યે ગાદલાંના પિલ્લાઓ લઈ ધાબે ધસી જતા ગુજરાતીઓને નિહાળવા એક લહાવો છે. એવું ના માનશો કે આપણે ઉનાળામાં નવ વાગ્યામાં સૂઈ જઈએ છીએ, આ તો આપણે બે કલાક માટે પથારી ઠંડી કરવા મૂકીએ છીએ. ધાબે ઠંડી પથારીઓમાં સૂવાનું કલ્ચર માત્ર આપણા ગુજરાતમાં જ છે એવું અમારું દઢ પણે માનવું છે. (મકાનમાં ઘરફોડ ચોરી થઈ જાય એનો વાંધો નહીં,પણ લાખ રૂપિયાની ઊંઘ ના બગડવી જોઈએ, હોં ભઈ!) આટલું ખઈ-પીને સૂઈ જઈએ એટલે શરીર વધી જ જાય ને! ફાંદાળા પુરુષો અને બરણી આકારની બહેનો ગુજરાતની ધરતીને ધમરોળતી જોવા મળે છે તેનું કારણ આપણા આ શોખ જ છે. એટલે જ આપણે લેંઘા-ઝભ્ભા અને સાડીઓ જેવા 'ફ્લેક્સિબલ' ડ્રેસ અપનાવ્યા છે જેથી શરીર વધે તો પણ કપડાં ટાઈટ પડવાની ચિંતા નહીં.

વધેલા શરીરે ટીવી સામે બેસી રમતગમત જોવાનો પણ આપણે ખૂબ શોખ છે. (આ વાક્યમાં રમતગમત એટલે ક્રિકેટ...ક્રિકેટ…અને માત્ર ક્રિકેટ…) 18 વર્ષની ઉંમર પછી ગુજરાતીઓ શારીરિક શ્રમ પડે તેવી કોઈ રમતો રમતા જ નથી. તેમ છતાંય દરેક બાપ એના દીકરાને અચૂક કહેતો જોવા મળે કે'અમે, અમારા જમાનામાં બહુ રમતા'તા હોં ભઈ!'

વધેલા શરીરવાળા ગુજરાતીઓ માટે કસરત એટલે જમ્યા પછી પાનના ગલ્લા સુધી ચાલતાં જવું તે. મોઢામાં પાન કે મસાલો દબાવી કલાકો સુધી વિષયવિહીન ચર્ચાઓ કરવામાં ગુજરાતીઓની માસ્ટરી છે. પાનના ગલ્લા અને ચાની કીટલીઓ એ ગુજરાતીઓ માટે વૈચારિક આદાન-પ્રદાન માટેના આદર્શ સ્થાનકો છે. સાચો સમાજવાદ આ બે જગ્યાઓએ જ જોવા મળે છે. અહીંયા ગાડી, સ્કૂટરવાળા સાથે જ મજૂર પણ ઊભો રહી ચા પીતો હોય છે. (આ વાત પર બે કટિંગ ચા થઈ જાય, હોં ભઈ!)

દરેક ગુજરાતી મા-બાપને તેમના સંતાનોને ડોક્ટર, એન્જિનિયર કે સી.એ. બનાવવામાં જ રસ હોય છે. સંતાનોની કરિયર મા-બાપ જ નક્કી કરે છે. કોઈ ગુજરાતી મા-બાપને એવું કહેતા સાંભળ્યા નથી કે 'મારે મારા દીકરાને કલાકાર બનાવવો છે, મારે મારી દીકરીને ચિત્રકાર બનાવવી છે, મારો દીકરો ફોજમાં જશે, મારી દીકરીને એથ્લિટ બનાવવી છે, મારા દીકરાને ફેલ્પ્સ જેવો તરવૈયો બનાવવો છે.' (નાટક-ચેટક, કવિતા, સાહિત્ય-લેખનના રવાડે ચઢેલા છોકરાંવને તો આઉટલાઈનના કહેવાય છે, હોં ભઈ !)

રૂપિયા કમાવા સિવાય બીજો કોઈ પણ શોખ ન ધરાવતા ગુજરાતીઓનો એક શોખ ખૂબ જાણીતો છે રજાઓમાં ફરવા જવાનો અને તે પણ સાથે ખૂબ બધા નાસ્તા લઈને. જ્યારે અને જ્યાં પણ ફરવા જઈએ ત્યારે ડબ્બાઓના ડબ્બા ભરીને સેવમમરા, ઢેબરાં,ગાંઠિયાં, પૂરીઓ, અથાણાં સાથે લઈને નીકળીએ છીએ. ઘર બદલ્યું હોય એટલો બધો સામાન લઈ ટ્રેનમાં ખડકાઈએ છીએ અને ટ્રેન ઉપડે કે પંદર જ મિનિટમાં રાડારાડી કરતાં નાસ્તાઓ ઝાપટવા મંડીએ છીએ અને ઢોળવા મંડીએ છીએ. ગુજરાતીઓના ફરવાના શોખના કારણે પરદેશની ટૂરમાં ગુજરાતી થાળી મળતી થઈ ગઈ છે. જો ગુજરાતીઓ ફરવાનું બંધ કરી દે તો બધી જ ટ્રાવેલ્સ એજન્સીઓ અને પેકેજ ટૂર, કપલ ટૂરવાળાઓનું ઉઠમણું થઈ જાય. (આપણે ફરવાની સાથે ફરવાની સલાહ આપવાના પણ શોખીન છીએ. નવસારી સુધી પણ નહીં ગયેલો માણસ નૈનિતાલ કેવી રીતે જવું તેની સલાહ આપી શકે, હોં ભઈ!)

ગુજરાતીઓના લેટેસ્ટ બે શોખ. એક - ટુ વ્હીલર અને બીજો - મોબાઈલ. જગતમાં સૌથી વધારે ટુ વ્હીલર ગુજરાતમાં ફરે છે. આપણું ચાલે એક રૂમમાંથી બીજા રૂમમાં જવા માટે પણ ટુ-વ્હીલર વાપરીએ. પહેલાના જમાનામાં એવું કહેવાતું તું કે 'દેવું કરીને પણ ઘી પીવું.' હવે એવું કહેવાય છે કે 'દેવું કરીને પણ બાઈક લેવું.' ગુજરાતીઓના 'દિલની સૌથી નજીક' જો કોઈ હોય તો તે છે મોબાઈલ (કેમકે આપણે મોબાઈલને હંમેશાં શર્ટના ઉપલાં ખિસ્સામાં જ રાખીએ છીએ.) જાત-જાતના મોબાઈલ, ભાતભાતની રિંગટોનનો આપણને જબરજસ્ત ક્રેઝ છે. મોબાઈલની સૌથી વધુ સ્કિમ આપણા ગુજરાતમાં જ છે અને તેનો સૌથી વધુ લાભ પણ ગુજરાતીઓ ઉઠાવે છે. જો સ્કિમમાં 'ફ્રી' લખ્યું તો તો 'ખ…લ્લા…સ'. રાત્રે દસથી સવારે છ, 'મોબાઈલથી મોબાઈલ ફ્રી' એવી સ્કિમ જાહેર થાય એટલે ગુજરાતીઓ મચી જ પડે. બાજુ-બાજુમાં બેઠા હોય તો પણ મોબાઈલથી મોબાઈલ વાતો કરે ! (હે…લો…, અને જ્યારે બિલ આવે ત્યારે કંપનીવાળા જોડે સૌથી વધુ બબાલ પણ આપણે જ કરીએ છીએ, હોં ભઈ !)

ગુજરાતીઓની સ્વભાવગત ખાસિયત પણ અનોખી છે. આપણે એવર ઓપ્ટિમિસ્ટ એટલે કે સદાય આશાવાદી માણસો છીએ. શેરબજાર ક…ડ…ડ…ડ…ભૂ...સ…કરતું તૂટે તો પણ આપણે આશા રાખીએ છીએ કે 'કશો વાંધો નહીં, કાલે બજાર ઉપર આવી જ જશે..' આ સાથે આપણે ગુજરાતીઓ એટલા જ ખમીરવંતા પણ છીએ. ભૂકંપ આવે, પૂર આવે કે બોમ્બ બ્લાસ્ટ થાય, આપણે ત્યાં બીજા દિવસથી તો બધું રાબેતા મુજબ….

ગુજરાતીઓની એક સૌથી મોટી ખાસિયત, ખૂબી, વિશેષતા, વિલક્ષણતા એ છે કે આપણે ગુજરાતીઓ ક્યારેય પણ કોઈનાથી ઈમ્પ્રેસ થતા નથી. સાદા શબ્દોમાં કહીએ તો આપણે ક્યારેય કોઈથી ઘીસ ખાતા નથી. ગમે તેવો મોટો ચમરબંધી હોય પણ આપણે તેનાથી અંજાઈ જતા થી. 'એ લાટસા'બ હોય તો એના ઘેર, મારે શું ?' આવી તાસીર જ આપણને 'જીદ કરી દુનિયા બદલવાની' શક્તિ આપે છે અને તેના લીધે જ ગુજરાતની ધરતી પર ગાંધીજી, સરદાર અને ધીરુભાઈ જેવી હસ્તીઓ પાકી છે. (શું કહો છો, બરાબરને ભઈ?)

હાચુ કઉં તો મને તો ઍક ગુજરાતી હોવાનો બહું ગર્વ છે, તમને છે?

એક હજાર લખોટીઓ...

એક દિવસ વહેલી સવારે એક બિઝનેસમૅને પોતાનો રેડિયો ઑન કર્યો.

આમ તો દરરોજ એ એટલો બધો વ્યસ્ત રહેત કે રેડિયો, ટી.વી. કે એવા અન્ય કોઈ મનોરંજનના સાધનોને એના જીવનમા સ્થાન જ નહોતું.

રાતદિવસ પોતાના ધંધાના વિચારોમાં જ ખોવાયેલો રહેતો.

એના બાળકો તેમ જ પત્ની એ પણ ભૂલી ગયા હતા કે છેલ્લે જોડે ભોજન ક્યારે લીધું હતું ?
પછી ફરવા જવાનો કે પિકનિકનો તો સવાલ જ ક્યાંથી આવે ?

એ શનિવારે એણે આમ જ રેડિયો શરૂ કર્યો હતો.

ઘરના બાકીના સભ્યો હજુ સૂતા હતા.

જો કે રેડિયો સાવ અમસ્તો જ નહોતો શરૂ કર્યો !

હકીકતમાં એ વખતે એણે બહારગામના કોઈ બિઝનેસમૅન જોડે મિટિંગ રાખેલી.

કોઈ કારણોસર પેલાની ફ્લાઈટ કેન્સલ થઈ..

એટલે હવે સવારના એક કલાકમાં શું કરવું એવી અવઢવમાં જ એણે રેડિયો ઑન કરેલો.

રેડિયો ઑન કર્યો ત્યારે એના પર કોઈ વૃદ્ધ માણસ એક હજાર લખોટીઓની વાત કરી રહ્યો હતો.

એ માણસના અવાજમાં અને એની વાતમાં એવું કંઈક હતું કે બિઝનેસમૅનને ધ્યાનથી સાંભળવાની ઈચ્છા થઈ આવી.

એ વૃદ્ધ માણસ રેડિયો પરથી ટોમ નામના પોતાના કોઈ મિત્રને સંબોધીને કહી રહ્યો હતો કે,

‘ટૉમ ! તું જ્યાં હો ત્યાંથી આ ક્ષણે જો મારી વાત સાંભળી રહ્યો હોય તો હવે પછી હું જે કંઈ કહું છું એના પર બરાબર ધ્યાન આપજે.

હું જાણું છું કે તું ખૂબ જ બિઝી (વ્યસ્ત)રહે છે અને અઢળક પૈસા કમાઈ રહ્યો છે,
પરંત તેં ક્યારેય વિચાર્યું છે કે એના કારણે તારે તારા ઘર અને કુટુંબથી કેટલો બધો વખત દૂર રહેવું પડે છે ?

ઘણોખરો વખત તું બિઝનેસ ટ્રીપ પર જ હો છો.

તારા ઘરના આનંદના પ્રસંગોમાં પણ તું ગેરહાજર હો છો.

તને યાદ હશે કે ગયા અઠવાડિયે તારી દીકરીના નૃત્યના કાર્યક્રમમાં તું હાજરી આપી શક્યો નહોતો,
ખરું ને ?’

એ વૃદ્ધે બોલતા બોલતા થોડો વિરામ લીધો.

પેલા બિઝનેસમૅનને પણ હવે એની વાતમાં બરાબરનો રસ પડ્યો હતો.

થોડુંકવૉલ્યુમ વધારી એ ધ્યાનથી સાંભળવા લાગ્યો.

રેડિયો પરથી પેલા વૃદ્ધે આગળ કહ્યું,

‘ટૉમ ! મારા ભાઈ ! હું તને એક એવી વાત કહેવા માગું છું કે જેણે મારી જિંદગી જ બદલી નાખી છે.

વાત એમ છે કે એક દિવસ મેં થોડુંક ગણિત માંડી જોયું.

પુરુષની સરેરાશ ઉંમર પંચોતેર (75) વરસની હોય છે.

જોકે કેટલાક આનાથી વધારે તો વળી કેટલાક ઓછું પણ જીવતા હોય છે,

પરંતુ સરેરાશ ઉંમર પંચોતેર વરસની હોય છે.

હવે એ 75ને 52 વડે ગુણી નાખ્યા, કારણ કે એક વરસમાં 52 શનિવાર હોય છે.

ગુણાકાર આવ્યો 3900.

એટલે કે આટલા શનિવાર સરેરાશ 75 વરસ જીવતા માણસને એની આખી જિંદગી દરમિયાન મળે.
(પરદેશમાં શનિવાર સૌથી આનંદનો દિવસ ગણાય છે, કારણ કે એના બીજા દિવસે રજા હોય છે !)

જ્યારે મેં આ હિસાબ માંડેલો ત્યારે મારી ઉંમર હતી 55 વરસ ઉપર.

એનો અર્થ કે એટલા વખત સુધીમાં હું લગભગ 2900 શનિવાર તો પસાર કરી ગયો હતો !

હવે જો હું 75 વરસ સુધી જ જીવવાનો હોઉં તો મારી પાસે ફક્ત 1000 શનિવાર બચ્યા હતા !

એનો સાવ સાદો અર્થ એટલો જ કે મારી પાસે આનંદ અને રજાના માત્ર એક હજાર દિવસ જ બચ્યાં હતાં !

મને આઘાત લાગ્યો કારણ કે મારી પાસે મારા કુટુંબ અને મિત્રો સાથે ગાળવાના ફક્ત એટલા જ દિવસો બચ્યા હતા.

હું વિચારમાં પડી ગયો.

ઘણો વખત વિચાર્યા પછી એ જ દિવસે ગામમાં જઈ, બેચાર સ્ટોરમાં રખડીને હું એક હજાર લખોટીઓ લઈ આવ્યો.

એ લખોટીઓને મારા ટેબલ પર એક કાચની બરણીમાં ગોઠવી દીધી.

દર શનિવારે હું એમાંથી એક લખોટી કાઢીને ફેંકી દઉં છું.

જેમ જેમ હું એ બરણીને ખાલી થતી જોઉં છું તેમ તેમ મને મારા મિત્રો, સગાંવહાલાં અને કુટુંબીજનો માટે વધારે ને વધારે સમય ફાળવવાની ઈચ્છા થતી જાય છે.

અગત્યના અને કરવા જેવાં કામોની મેં યાદી પણ બનાવી લીધી છે અને હા,

તમારી જિંદગીના ઘટતા જતાં દિવસોની સંખ્યા તમને બાકીના દિવસોને જીવવા જેવા કઈ રીતે બનાવવા એ સમજાવી દે છે !’

રેડિયો પર એકાદ ક્ષણ માટે શાંતિ છવાઈ ગઈ.

પછી ફરીથી એ વૃદ્ધનો અવાજ આવ્યો,

‘હા તો ટૉમ ! આજે મારી એ કાચની બરણીમાંથી મેં છેલ્લી લખોટી કાઢી !

મારા દોસ્ત ! આજે મને 75 વરસ પૂરાં થયાં.

અત્યારે હું મારી વહાલી પત્ની તેમ જ બાળકોને શહેરના મોટા અને આધુનિક રેસ્ટોરંટમાં નાસ્તો કરવા લઈ જવાનો છું.

હવે મારી બરણી ખાલી છે.

હવે પછીનો દરેક શનિવાર મને ભગવાન તરફથી મળેલ ભેટ હશે.

હું ખરેખર ખૂબ જ આનંદથી જીવું છું.

હું ઈચ્છું કે તું પણ તારા કુટુંબ સાથે આનંદથી જીવી શકે.

એના લીધે પંચોતેરમાં વર્ષે શું ગુમાવ્યું એનો અફસોસ ન રહે !

તું એવું કરી શકે એના માટે તને મારી શુભેચ્છાઓ !

હું હવે રજા લઉં છું દોસ્ત ! બાય !’

રેડિયો પર વાર્તાલાપ પૂરો થયો.

એની અસર એવી હતી કે પેલો બિઝનેસમૅન ઊંડા વિચારમાં પડી ગયો.

થોડી વાર પછી એ ઊભો થયો.

બેચાર ફોન કરી કંઈક વાત કરી પછી ઉપરના માળે જઈ પોતાની પત્ની તેમ જ બાળકોને ઉઠાડ્યા.

બધાને નવાઈ લાગી.

કોઈ પણ વાર હોય, સવારના પાંચ વાગ્યામાં જ બિઝનેસની પળોજણમાં પડી જતાં એ માણસને આજે હળવા મૂડમાં જોઈ બધાને ખૂબ જ આશ્ચર્ય થતું હતું.

છતાં કંઈ પણ બોલ્યા વિના બધા તૈયાર થવા લાગ્યા.

ઘરના બધા જ સભ્યો તૈયાર થઈને નીચે બેઠકખંડમાં આવ્યા એટલે બિઝનેસમૅને એમને કહ્યું કે એ દિવસે

બધાએ શહેરની સારામાં સારી હોટલમાંનાસ્તો કરવા જવાનું છે અને એ પછી બાજુના દરિયાકિનારે પિકનિક પર !

ઘરની દરેક વ્યક્તિ આનંદના આઘાતમાં સરી ગઈ.

પણ કોઈએ કંઈ જ દલીલ કરી નહીં.

એમની જિંદગીમાં પ્રથમ વખત આવેલી એ પળોને દલીલોથી દુષિત કરવાની કોઈની પણ ઈચ્છા નહોતી.

બધા હોંશે હોંશે ગાડીમાં ગોઠવાયા.

દરેકનો ચહેરો હસતો હતો.

મનમાં કંઈક જુદા જ પ્રકારની ખુશી હતી.

બજારમાંથી પસાર થતી વેળાએ એક સ્ટોર પાસે એ બિઝનેસમૅને ગાડી ઊભી રાખી.

બધા ચૂપ થઈ ગયા.

એની પત્નીથી ન રહેવાયું એટલે એણે પૂછી જ લીધું કે, ‘કેમ તમારો વિચાર બદલી ગયો કે શું ?
અહીંયા કેમ ઊભા રહી ગયા ?’

બિઝનેસમૅન થોડી વાર વહાલથી એની સામે જોઈ રહ્યો.

પછી હસીને બોલ્યો, : ‘નહીં વહાલી ! વિચાર નથી બદલ્યો ! આ તો મારે થોડીક લખોટીઓ ખરીદવી છે !!’

*****

જીવન અંગે ગાંઠે બાંધી રાખવા જેવી વાતો ...

જીવન અંગે ગાંઠે બાંધી રાખવા જેવી જેકસન બ્રાઉનની કલમે લખાયેલી વાતો...

* ’કેમ છો ” કહેવાની પહેલ દર વખતે આપણે જ કરવી જોઇએ.
* શ્રેષ્ઠ પુસ્ષકો ખરીદવાની ટેવ રાખો પછી ભલે તે વંચાય કે ન વંચાય.
* કોઇએ લંબાવેલો (દોસ્તીનો) હાથ ક્યારેય તરછોડવો નહીં.
* બહાદુર બનો અથવા તેવો દેખાવ કરો.
* આનંદમાં આવો ત્યારે વ્હીસલ વગાડતાં શીખો.
* કોઇને પણ આપણી વાત કહેતા પહેલાં બે વખત વિચાર કરો.
* મહેણું ક્યારેય ન મારો.
* એક વિદેશી ભાષા શીખી લેવી સારી.
* કોઇપણ આશાવાદીની વાતને તોડી પાડશો નહીં,શક્ય છે કે એની પાસે માત્ર એક જ આશા હોય.
* ક્રેડિટ કાર્ડ સગવડ સાચવવા માટે,ઉધારી કરવા માટે નહીં.
* રાત્રે જમતી વખતે ટી.વી બંધ રાખવો.
* નકારાત્મક પ્રક્રૃતિના માણસોને મળવાનું ટાળો.
* દરેક રાજકારણીને શંકાની નજરે જુઓ.
* દરેક વ્યકિતને બીજી તક આપો,ત્રીજી નહીં.
* ટુથપેસ્ટ વાપર્યા પછી ઢાંકણુ અવશ્ય બંધ કરો.
* સંતાનો નાના હોય ત્યારેથી જ તેમને પૈસાની કિંમત અને બચતનું મહત્વ સમજાવી દેવું.
* જે ગાંઠ છોડી શકાય એવી હોય તેને કાપશો નહીં.
* જેને તેમે ચાહતા હોય તેની સતત કાળજી લેતા રહો.
* તમને ન પોષાય તો પણ વારંવાર કુટુંબના સભ્યો સાથે પિકનિક પર જવાનું ગોઠવો.
* કોઇપણ કોર્ટ કેસથી હજારો જોજન દૂર રહો.
* ગોસિપ,નિંદા,જુગાર અને કોઇના પગારની ચર્ચાથી દૂર રહો.
* જિંદગીમાં તમોને હંમેશા ન્યાય મળશે જ એવું માનીને ચાલવું નહીં.
* રવિવારે બપોરે સૂઇ જવાનું રાખો.
* પત્તા રમીને સમય વેડફો નહીં.
* રસોડામાં ધોયા વિનાના વાસણો મૂકીને રાત્રે ઊંધી જવું નહીં.
* લોકોને તમારી સમસ્યાઓમાં રસ નથી હોતો એટલું યાદ રાખો.
* અફસોસ કર્યા વિનાનું જીવન જીવો.
* ક્યારેક હારવાની પણ તૈયારી રાખો.
* મા-બાપ,પતિ-પત્ની કે સંતાનોની ટીકા કરવાનું મન થાય ત્યારે જીભ પર કાબૂ રાખો.
* ફોનની ધંટડી વાગે ત્યારે રિસિવર ઉપાડીને સ્ફૂર્તિભર્યા અવાજે વાત કરો.
* શબ્દો વાપરાતી વખતે કાળજી રાખો.
* બાળકોના સ્કૂલના કાર્યક્ર્મમા અવશ્ય હાજરી આપો.
* બીજાની સુધ્ધિનો યશ તમે લઇ લેશો નહીં.
* દિવસની શરુઆત તમારા મગમતાં સંગીતથી કરશો.
* ધરડાં માણસો સાથે ખૂબ સૌર્જન્યતાથી અને ધીરજથી વર્તન કરો.
* તમારી ઓફિસે કે ધરે કોઇ આવે તો એને ઊભા થઇ આવકારો.
* મોટી સમસ્યાઓથી દૂર ભાગો નહીં, મોટી તક એમાં જ હોઇ શકે છે.
* ગંભીર બિમારીમાં ઓછામાં ઓછા ત્રણ મોટા ડોકટરોનો અભિપ્રાય લો.
* શારીરિક ચુસ્તી કોઇપણ હિસાબે જાળવો.
* બચત કરવાની શિસ્ત પાળો.
* સ્કૂલે જતાં અજાણ્યા છોકરઓ સામે હાથ હલાવીને સ્મિત કરવું.
* રેસ્ટોરાંમાં ખરાબ સર્વિસ મળે ત્યારે ટીપ આપવાની ભૂલ કરવી નહીં.
* જે માણસ પગાર ચૂકવે છે તેની ક્યારેય ટીકા નકરો.
* ઉત્સાહી અને વિધેયાત્મક વિચારો ધરાવતી વ્યકિત બનાવાનો પ્રયત્ન કરો.યાદ રાખો કે દરેક વ્યકિતને તેની સારી
બાજુ સાંભળવી ગમે છે.
* સંતાનોને કડક શિસ્ત પાઠ ભણાવ્યા પછી તેમેને ઉષ્માપૂણ ભેટવાનું ભૂલશો નહીં.
* અઠવાડિયે એક વખત ઉપવાસ કરો.
* કોઇને બોલાવવા ચપટી વગાડવી નહીં.
* ઊંચી કિંમતવાળી વસ્તુઓની ગુણવત્તા પણ ઊંચી જ હશે એમ માની લેવું નહીં.
* ધરમાં એક સારો જોડનીકોશ વસાવો.
* વરસાદ પડતો હોય ત્યારે ગાડીની હેડલાઇટ ચાલુ રાખો.
* ધર પોષાય એટલી કિંમતનું જ લેવું.
* બૂટ હંમેશા પોલિશ્ડ રાખવા.
* મારામારી થાય તો પહેલો મુક્કો આપણે જ મારવાનો અને જોરદાર મારવાનો.
* ગાડી સસ્તી જ વાપરવી.
* ભાષણ આપતાં પહેલાં ભોજન કરવું નહીં.
* મત તો આપવો જ.
* સંગીતનું એકાદ વાજિંત્ર વગાડતા આવડવું જ જોઇએ.(વાજિંત્રમા વ્હીસલનો સમાવેશ થતો નથી).
* જમ્યા પછી ઇશ્વરનો આભાર અવશ્ય માનવો

*****

ઈશ્વર સાથે ચેટિંગ..

એક વખત હું મારા લૅપટૉપ પર ચેટિંગ કરતો હતો. ત્યાં મને ઈશ્વરનો ઓનલાઈન ભેટો થઈ ગયો.
ઈશ્વર : ‘શું તું મારી સાથે ચેટિંગ કરવા માંગે છે ?’
હું : ‘ના, મેં તમને બોલાવ્યા નથી. તમે કોણ છો ?’

ઈશ્વર : ‘વત્સ ! હું આ સમસ્ત બ્રહ્માંડનો અને આ સૃષ્ટિનો સર્જક છું….ઈશ્વર છું.’
હું : ‘હું કેવી રીતે માનું કે તમે ઈશ્વર છો ? તમારા જેવા તો ઘણા પોતાની જાતને અહીં ‘ભગવાન’ કહેવડાવે છે.’

ઈશ્વર : ‘માનવું કે ન માનવું એ તારી મરજીની વાત છે. મને તેનાથી કોઈ ફરક નથી પડતો. તને જો તારી જાતમાં વિશ્વાસ ન હોય તો પછી મારામાં ક્યાંથી હોય ?’
હું : ‘ઓ.કે. પરંતુ હું અત્યારે નવરો નથી. તમારી સાથે વાત કરવાનો મને સમય નથી. તમે જાણો છો કે હું કેટલો વ્યસ્ત છું ?

ઈશ્વર : ‘વ્યસ્ત તો કીડી મંકોડા પણ આખો દિવસ હોય છે !’
હું : ‘તમને ખબર નથી કે અમારે કેટલું કામ હોય છે. જિંદગી કેટલી ઝડપી થઈ ગઈ છે. અત્યારે ‘પીક અવર્સ’ ચાલે છે.

ઈશ્વર : ‘ભાઈ, સવારના પહોરમાં તું છાપાઓમાં ભરેલો દુનિયાભરનો કચરો મગજમાં ઠાલવે છે. એટલું ઓછું હોય તેમ, અત્યારે તારા ‘પીક અવર્સ’માં ઈન્ટરનેટથી બીજા વધારે કચરાનો ઉમેરો કરે છે. આને તું વ્યસ્તતા કહે છે ? તને તારા માટે ફુરસદ ન હોય તો મારા માટે તો ક્યાંથી હોય ? પણ મને થયું ચાલ, ઈન્ટરનેટ પર તો તું ચોક્કસ મળી જ જઈશ અને તને એ વધુ અનુકૂળ પડશે; જેમ તું તારા પુત્રોને મોબાઈલ પર જ મળી લે છે ને તેમ !’
હું : ‘જો તમે ખરેખર ઈશ્વર હોવ તો મને જવાબ આપો કે જિંદગી આટલી બધી ગુંચવણભરી કેમ બની ગઈ છે ?’

ઈશ્વર : ‘જિંદગીનું બહુ પિષ્ટપેષણ કરવું સારું નહિ. અતિશય ઉપભોક્તાવાદ અને આડેધડની તૃષ્ણાઓ ઓછી કરીને સહજ રીતે જીવ, બેટા !’
હું : ‘તમને ખબર છે કે અમારું જીવનધોરણ કેટલું ઊંચું થઈ ગયું છે ?’

ઈશ્વર : ‘હા, ફક્ત તારું જીવનધોરણ જ ઊંચું ગયું છે, જીવન ઊંચું નથી ગયું… એ જ તો તકલીફ છે ને !’
હું :‘તો શું અમારે પાછા જવું ? પાછા ફરવું તો અમારે માટે શક્ય જ નથી.’

ઈશ્વર : ‘મેં તને પાછા ફરવાનું કહ્યું નથી, પરંતુ ધારે તો તું નવેસરથી શરૂઆત તો કરી શકે ને ? ટેકનોલૉજીએ ઊભા કરેલા તારા પ્રશ્નોને દૂર કરવા માટે તારે જ કોઈ નવી ટેકનોલોજી વિકસાવવી પડશે !’
હું : ‘અમે કાયમ ઉદાસ, નિસ્તેજ અને દુ:ખી કેમ હોઈએ છીએ ?’

ઈશ્વર : ‘હરીફાઈમાં સતત આગળ નીકળવા તેં તારી જાતને ‘ઉંદરદોડ’માં મૂકી દીધીછે.
પહેલાં તું સફળતા માટે દોડતો હતો, હવે તું સફળતા ટકાવી રાખવા દોડે છે ! આમ, તારા માટે દોડાદોડ કરવા સિવાય કશું જ બચ્યું નથી. તું હવે તો ખડખડાટ હસવાનું પણ ભૂલી ગયો છે. સતત ચિંતા કરવી અને અસલામતીનો ભય રાખવો એ જ હવે તારો સ્વભાવ થઈ ગયો છે. તો પછી ઉદાસ ને દુ:ખી જ રહેવાય ને ?’

હું : ‘પણ તમને ખબર છે કે અમે સતત લટકતી તલવાર નીચે કામ કરતાં હોઈએ છીએ. અમારે અમારા ટારગેટ સમયસર પૂરા કરવાના હોય છે અને બીજી બાજુ મકાનના હપ્તાં, બાળકોની ફી ભરવાની હોય છે. કોઈક વાર તો ગાડીના હપ્તાં ભરવાના પણ બાકી રહી જાય છે. તો પછી ચિંતા કેમ ન થાય ? ભાવિ બધું જ અનિશ્ચિત દેખાય છે.’

ઈશ્વર : ‘એ તો ભાઈ જો, જગતમાં મૃત્યુ સિવાય બધું જ અનિશ્ચિત છે. કેટલી બાબતોની ચિંતા કર્યા કરીશ ? ચિંતા કરવી કે નહીં એ તારા હાથની વાત છે.’
હું : ‘પણ એ દરેક અનિશ્ચિતતા સાથે દર્દ, પીડા અને પરેશાની જોડાયેલી હોય છે,એનું શું ?’

ઈશ્વર : ‘વ્હાલા દીકરા ! મેં તારું સર્જન તને પીડા કે દુ:ખી કરવા નથી કર્યું. જો એવું હોત તો મેં તારા જન્મ પહેલાં તારા દૂધની વ્યવસ્થા ન કરી હોત. જિંદગી દુ:ખી થવા માટે નથી. આ બધી પીડા તો તેં તારી જાતે જ ઊભી કરેલી છે. દુનિયાની દોડમાં તું બરાબર ફસાયો છે. કાદવમાં ફસાયેલો માણસ કાદવમાં વધારે ઊંડો ઊતરતો જાય એવું છે ! તેં વાઘ પર સવારી માંડી છે અને હવે તું ગભરાય છે કે વાઘ મને ફાડી ખાશે !
હું : ‘પ્રભુ ! ખરૂં પૂછો તો આટલી બધી પીડાઓ, મુશ્કેલીઓ વચ્ચે અમે કઈ રીતે જીવીએ છીએ એ જ ખબર નથી પડતી.’

ઈશ્વર : ‘તું સતત બહાર ભટકીને ખરેખર થાકી ગયો છે. જરાક તારી અંદર ખોજ કર. થોડું આત્મદર્શન કર. એમ કરીશ તો તને ખબર પડશે કે તું ક્યાં જઈ રહ્યો છે.’
હું : ‘તમે તો ઈશ્વર છો, તો મને કપરા સંજોગો અને મુશ્કેલીના સમયમાં ટકવાની ચાવી બતાવો ને !’

ઈશ્વર : ‘તારામાં પણ અપાર શક્તિ છે. એને ઓળખવાની કોશિશ કર. મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવાનો એ જ ઉપાય છે. થોડી ધીરજ, હિંમત, વિશ્વાસ અને ઉત્સાહ રાખ. કપરાં સંજોગો પણ કાયમ કપરાં રહેતાં નથી, એ પણ વહી જવાના છે.’
હું : ‘ચલો, એ તો બરાબર. પણ મને એ પ્રશ્ન થાય છે કે દુનિયામાં લોકો આટલા બધા સ્વાર્થી કેમ થઈ ગયા છે ?’

ઈશ્વર : ‘લોકો જેવા છે તેવા સ્વીકારી લે. બીજાને બદલવાનો મિથ્યા પ્રયાસ ન કરીશ. તારી જાતને ઓળખીને તેને બદલવા કોશિશ કર.’
હું : ‘એ તો હું સમજ્યો પણ મને એ નથી સમજાતું કે દુનિયામાં સારા માણસોને જ કેમ સહન કરવું પડે છે ?’
ઈશ્વર : ‘બેટા, સારા માણસોની જ કસોટી થાય છે. સોનું કસોટીમાંથી શુદ્ધ થઈને બહાર આવે છે. એ રીતે પ્રશ્નો, મુશ્કેલીઓ હકીકતે આંતરિક શક્તિ અને સહનશીલતા વધારે છે.’

હું : ‘તમે હાલની માનવજાત માટે શું માનો છો ?’
ઈશ્વર : ‘એ જ કે, પૈસા મેળવવા માટે સ્વાસ્થ્ય ગુમાવે છે અને પછી સ્વાસ્થ મેળવવા પૈસા ગુમાવે છે ! અર્થાત પૈસાનું પાણી કરે છે ! બાળપણમાં કંટાળો અનુભવે છે અને ઘડપણમાં બાળપણ ખોળે છે. યુવાનીમાં તો એ રીતે જીવે છે જાણે કે કદી મૃત્યુ આવવાનું જ નથી ! જ્યારે કોઈ મુશ્કેલી આવે છે ત્યારે કહે છે ‘મને એકલાને જ આવું કેમ ?’ બાકી ક્યારેય સુખમાં ‘હું એકલો કેમ ?’ એવો પ્રશ્ન એને નથી થતો.

હું : ‘પ્રભુ, તમે જિંદગીને ઉત્તમતાથી માણવાનું રહસ્ય મને કહો.’
ઈશ્વર : ‘તનેહંમેશા સામે કિનારે જ સુખ દેખાય છે. તારી પાસે જે કંઈ છે, જેટલું છે એને ભોગવ. જે નથી એની ચિંતા ના કરીશ. સતત ફરિયાદ અને સરખામણી ન કરીશ. સતત સરખામણી કરીને તેં તારા ઘરમાં પણ આગ લગાડી છે. ભૂતકાળને ભૂલીને વર્તમાનને વિશ્વાસથી વધાવતાં ભવિષ્ય માટે તૈયાર રહે. નફરત અને નકારાત્મક વિચારો છોડી દે નહીં તો એ વધુ જોરથી તારી પાસે આવશે. બીજાને પ્રેમ કર તો આપોઆપ લોકો તને પ્રેમ કરશે. થોડુંક્ષમા આપવાનું પણ રાખ.’

હું : ‘મારો એક છેલ્લો સવાલ એ છે કે મારી પ્રાર્થનાઓ કોઈ દિવસ તમને સંભળાય છે ખરી ?’
ઈશ્વર : ‘બધી જ સંભળાય છે પરંતુ જવાબ આપવાની મારી રીત જુદી હોય છે. મારા જવાબો ભવ્ય પર્વતો, ઝરણાં, નદીઓ, સમુદ્રો અને વૃક્ષોની વનરાજીમાં છે. ભવ્ય સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્તમાં છે. દરરોજ એક સુંદર પ્રભાત થાય છે – આ બધા મારા જવાબો છે. પરંતુ તને તે જોવાની ફુરસદ જ ક્યાં છે ? ચાંદની રાતે કોઈકવાર ખુલ્લા આકાશ સામે શાંતચિત્તે થોડો સમય બેસીને મંદ મંદ વહેતા પવનની લહેરો કે તમરાનું મધુર સંગીત માણ્યું છે ? એ માણતાં શીખીશ તો તને મારા જવાબો મળી જશે.

હું : ‘આપને મળીને ખૂબ સારું લાગ્યું. આ વાર્તાલાપ માટે આપનો ખૂબ ખૂબ આભાર. મારા માટે કોઈ સંદેશ છે ?’
ઈશ્વર : ‘વત્સ ! મારામાં શ્રદ્ધા રાખ. હું તને આ સંસારના બધા ભયોમાંથી મુક્ત કરી દઈશ. જિંદગી એક રહસ્ય છે પણ કોયડો નથી.

મને યાદ કરજે, મારામાં નિષ્ઠા રાખજે. કદીયે હતાશ થઈશ નહીં. તું હાંક મારજે, હું અચૂક હાજર થઈ જઈશ કારણ કે તું મારું સર્વશ્રેષ્ઠ સર્જન છે. તું મને વ્હાલો છે.’

-- By Unknown Source